संस्कृत के प्रमुख 500 पर्यायवाची शब्द

शब्द पर्यायवाची

शब्द सखा – मित्रं, सुहृद, सहचरः, संगिन्।
गौ: – सुरभिः, धेनुः, पयस्विनी, हविर्धानी।
नदी – निम्नगा, गिरितनया, सरित, निर्झरिणी।
देवताः – अमरः, देवः, असुरारि:, सुरः, निर्जर:।
कमलम् – पंकजम्, नीरजम्, अम्बुजम्, सरोजम्, सरोरुहम्।
अग्नि – पावकः, बहिः, अनल, हुताशन:।
नेत्रम् – अक्षि, चक्षुः, दृक्, लोचनम्, नयनम्।
अश्वः – ह्य, तुरंगः, घोटकः, सैन्धवः, वाजी।
पक्षी – खगः, विहग:, द्विज, विहंगमः।
पवनः – अनिलः, समीरः, वातः, वायुः, मारुतः, गन्धवः।
पृथ्वी – भूमिः, अवनि:, मही, धरा, वसुन्धरा, वसुधा।
जलम् – वारि, नीरम्, सलिलम्, अम्बु, तोयम्।
गंगा – भागीरथी, मन्दाकिनी, देवनदी, सुरनदी।
वृक्षः – द्रुमः, तरु:, पादपः, विटपः, महीरुहः।
पुष्पम् – प्रसूनम्, कुसुमम्, सुमन्त:, मामथम्।
दुग्धम् – पयः, गोरस:, क्षीरम्, पेयः।
पुत्र – सुतः, तनयः, आत्मजः, तनुज:, सूनुः।
पुत्री – तनया, सुता, आत्मजा, दुहिता, तनुजा।
वानरः – कपिः, हरिः, मर्कटः, शाखामृगः, प्लवंग।
माता – जननी, अम्बा, जन्मदात्री, प्रसू, जनयित्री।
पुरुषाः – जनः, मनुष्यः, मानव:, मनुजः, नरः।
चन्द्रमा – इन्दुः, निशाकरः, विधुः, सुधाकरः, मयंक:।
पर्वतः – गिरिः, महीधरः, अचलः, भूधरः, शैलः।
राजा – भूपतिः, नृपः, अधिपतिः, नरेशः, नृपतिः।
रात्रि – निशा, यामिनी, त्रियामा, विभावरी, रजनी।
हंस – मरालः, चक्रांग, कलहंसः, नीरक्षीर-विवेचकः।
पत्नी. – भार्या, दारा, प्रिया, प्रियतमा, गृहिणी।
लक्ष्मी – विष्णुप्रिया, श्रीः, कमला, इन्दिरा, पद्मा, रमा।
सिंहः – मृगेन्द्रः, हरिः, केशरी।
हरिण – मृगः, कृष्णसारः, सारंग।
फल – शस्यं, प्रसवः, उत्पन्नं, लाभ: प्राप्तिः, परिणामः।
बालक – पुत्र:, बालः, शिशुः, माणवः, वटुः, वटुक;।
आकाश:- नभः, गगनम्, व्योम, अन्तरिक्षम्, अम्बरम्।
अध्यापकः- शिक्षकः, गुरुः आचार्यः, उपाध्यायः।
दिनम् – वासरः, दिवसः, दिवा, अह्न, वारः।
भगवान् – ईश्वरः, परमेश्वरः, परमात्माः, प्रभुः, ईशः।
भ्रमरः – अलिः, मिलिन्द, द्विरेफः, मधुपः।
सर्पः – अहिः, नाग, सरीसृपः।
पत्थर – प्रस्तर:, शिलाः, अश्मन्, ग्रावन्, पाषाण: उपलः।
रवि – भानुः, अर्कः, आदित्यः भास्करः, दिवाकरः।
पिता – तातः, प्रसवितृ, जनयितु, जनितू, जन्मदः।